ΣΙΝΕ ΜΕΛΙΝΑ - ΤΕΤΑΡΤΗ 2 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2015 / AGORA / ΑΠΟ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΕΣ
| Σκηνοθεσία: | Γιώργος Αυγερόπουλος | |
| Μουσική: | Γιάννης Παξεβάνης | |
| Παραγωγή: | Γιώργος Αυγερόπουλος, Αναστασία Σκουμπρή | |
| Σενάριο: | Γιώργος Αυγερόπουλος | |
| Είδος ταινίας: | Ντοκιμαντέρ |
 |
Εντυπωσιακό ως προς την ευρύτητα με την οποία καλύπτει το φάσμα της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, η νέα – και επίκαιρη ένεκα εκλογών – ταινία του Γιώργου Αυγερόπουλου είναι η καλοσχεδιασμένη ρεπορταζιακή καταγραφή που περιμέναμε από έναν αξιολογότατο δημοσιογράφο-ερευνητή, η οποία ωστόσο μοιάζει περισσότερο με τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ που έχει διασταλεί για να χωρέσει στα κινηματογραφικά καλούπια παρά σε ένα καθαρόαιμο δείγμα του σινεμά τεκμηρίωσης.
Από τον Νεκτάριο Σάκκα
Ο δημιουργός του πολυβραβευμένου «Εξάντα», Γιώργος Αυγερόπουλος («Το Χαμένο Σήμα της Δημοκρατίας»), στρέφει εκ νέου τον κινηματογραφικό του φακό στην Ελλάδα για να αποτυπώσει τα κύρια επεισόδια της ζοφερής μνημονιακής μας πραγματικότητας: από την ανθρωπιστική κρίση, την κοινωνική και πολιτική αστάθεια, τις μαζικές διαδηλώσεις και τις βίαιες συγκρούσεις, μέχρι την αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών, την έξαρση της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και τη ραγδαία άνοδο της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής.
Έπειτα από τέσσερα χρόνια επισταμένης έρευνας και καταγραφής, το «Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές» κυκλοφορεί στο κατάλληλο μομέντουμ – λίγο πριν τις εθνικές εκλογές, έπειτα από την επιτυχημένη πρεμιέρα του στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Κοπενχάγης CPH:DOX δύο μήνες πριν.
Το ντοκιμαντέρ του διακεκριμένου δημοσιογράφου και κινηματογραφιστή ξεδιπλώνει το κουβάρι της ελληνικής οικονομικής κρίσης με πρωταρχική επιδίωξη να υπογραμμίσει αυτά που ο τίτλος αναφέρει. Αφενός, τον εκφυλισμό της έννοιας «αγορά», από μήτρα της Δημοκρατίας στην αρχαία Αθήνα, στη σύγχρονη ορολογία της κοινής εμπορικής συναλλαγής.
Αφετέρου, στην πρωτόγνωρη στα ευρωπαϊκά χρονικά μετατόπιση των κέντρων λήψης αποφάσεων από τις δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις στις λεγόμενες Αγορές, οι οποίες υπαγορεύουν πλέον απροκάλυπτα τους όρους του πολιτικού και οικονομικού σκηνικού.
Υπό αυτή την έννοια, το «Agora» σκιαγραφεί επαρκώς το δεύτερο σκέλος της παραπάνω μετατόπισης, χωρίς ωστόσο να προλαβαίνει – παρά τη σχεδόν δίωρη διάρκεια – να αναδείξει την ποιοτική διαφορά της δημοκρατίας από την οποία ξεκινήσαμε πριν πέσουμε στην άνευ όρων στη δίνη των Αγορών και τις επιταγές των κερδοσκόπων.
Στον αντίποδα, το ντοκιμαντέρ διατρέχει με συνέπεια έναν ευρύτατο αφηγηματικό άξονα, ο οποίος ξεκινά από τον μικρόκοσμο εκείνων που χτυπήθηκαν συντριπτικά από την κρίση (άνεργοι, άστεγοι, αυτόχειρες και μετανάστες σε πρώτο πλάνο) για να φτάσει ως τα κρισιμότερα πρόσωπα και γεγονότα της περιόδου 2010-2014.
Ενώπιον του φακού του Αυγερόπουλου τοποθετούνται άνθρωποι-κλειδιά, όπως οι Αλέξης Τσίπρας, Ευάγγελος Βενιζέλος και Άδωνις Γεωργιάδης, σχεδόν όλοι όσοι διετέλεσαν υπουργοί οικονομικών μετά το 2001, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς, ο τέως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ, ο πρώην εκπρόσωπος της Ελλάδας στο ΔΝΤ Παναγιώτης Ρουμελιώτης, οικονομολόγοι, πανεπιστημιακοί και επιχειρηματίες (ανάμεσά τους οι Ρίτσαρντ Πάρκερ, Γιάννης Βαρουφάκης, Κόλιν Κράουτς, Γιάννης Αλαφούζος κ.α.).
Είναι πολλές οι χρήσιμες διαπιστώσεις και τα ερωτήματα που εκπορεύονται από όσα αναφέρουν οι παραπάνω συνεντευξιαζόμενοι, με την ουσία να κρύβεται συνήθως στις έξυπνες αντιπαραθέσεις των λόγων τους, απόρροια ενός προσεγμένου μοντάζ.
Κι αν αρκετές από τις μαρτυρίες τους απέχουν πολύ από το να χαρακτηριστούν καινοφανείς (το αντίστοιχο πεδίο έχει καλυφθεί από εξίσου αξιόλογα ντοκιμαντέρ σαν τα «Catastroika» και «Debtocracy» του Άρη Χατζηστεφάνου), η σύνοψή τους υπό τη μορφή της γενικής επισκόπησης που επιχειρεί το «Agora» λειτουργεί ως μία πολύτιμη καταγραφή, ως παρακαταθήκη και υπενθύμιση για όσα σημαντικά τείνουμε να ξεχάσουμε.
Με αποκορύφωμα τις ασυγχώρητες παλινωδίες των ελληνικών κυβερνήσεων στο δρόμο για τα μνημόνια, αλλά και τον νευραλγικό ρόλο της (αμφιλεγόμενης όπως αποδείχθηκε κατόπιν εορτής) μελέτης των οικονομολόγων Ράινχαρτ-Ρόγκοφ («Growth in a Time of Debt»), στην οποία βασίστηκε η επιχειρηματολογία των ισχυρών της Ευρωζώνης περί αναγκαιότητας των ακραίων πολιτικών λιτότητας.
Αξίζει, ωστόσο, να σταθούμε σε ένα επιπλέον στοιχείο που χαρακτηρίζει το «Agora» και αφορά στον ρεπορταζιακό του χαρακτήρα, απόρροια της δημοσιογραφικής φύσης του δημιουργού του.
Όπως ισχύει με τα περισσότερα ελληνικά ντοκιμαντέρ καταξιωμένων δημοσιογράφων και επιδέξιων ερευνητών που αγαπούν το σινεμά (π.χ. Κούλογλου), το τελευταίο εγχείρημα του Αυγερόπουλου είναι στην πραγματικότητα ένα πολύ καλό τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ που μοιάζει να έχει διασταλεί (σε διάρκεια, όγκο έρευνας, γυρίσματα κτλ) προκειμένου να μπει σε κινηματογραφικά καλούπια.
Η καθόλα χρήσιμη πληροφορία που προσφέρει και ασφαλώς αξίζει της προσοχής του θεατή, δε σημαίνει πως το καθιστά αυτομάτως εκείνο που ο υπόλοιπος κόσμος αντιλαμβάνεται ως καθαρόαιμο σινεμά τεκμηρίωσης.
Κι αυτή είναι μία συχνή παρανόηση που εξηγεί γιατί το κοινό στην Ελλάδα τείνει να συγχέει το τηλεοπτικό με το κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου